36% van ernstige ongevallen gebeurt bij nieuwkomers op het werk

Meer dan 1 op de 3 ernstige arbeidsongevallen (36%) viel in 2023 voor met medewerkers die minder dan 1 jaar in dienst waren. Dat blijkt uit een analyse van preventiedienst Liantis, dat vorig jaar onderzoek deed naar 673 ernstige arbeidsongevallen. Hoewel dat aantal ongevallen met nieuwkomers nog steeds erg hoog ligt, is het wel een daling ten opzichte van 2022. Toen ging het om 42,2%. 

4 minuten leestijd Welzijn op het werk 25 april 2024

Ernstige arbeidsongevallen

In 2023 onderzocht de erkende externe preventiedienst Liantis 673 ernstige arbeidsongevallen bij Belgische werkgevers. Dat zijn onder meer arbeidsongevallen die leiden tot een zwaar of blijvend letsel of ongevallen met dodelijke afloop. Liantis analyseerde die cijfers naar aanleiding van Werelddag voor Veiligheid en Gezondheid op het Werk op 28 april, een initiatief van de Internationale Arbeidsorganisatie. In totaal waren er bij alle door Liantis onderzochte, ernstige ongevallen 8 arbeidsongevallen met dodelijke afloop, ofwel 1,19%.

Anciënniteit cruciaal

In tegenstelling tot leeftijd, is het aantal dienstjaren binnen het bedrijf nog steeds de grootste bepalende factor. In 2023 gebeurde meer dan 1 op de 3 ernstige ongevallen (36%) met medewerkers die minder dan een jaar in dienst waren. Hoewel dat aantal nog altijd erg hoog ligt, is het wel een daling ten opzichte van 2022. Toen gebeurden maar liefst 4 op de 10 ongevallen (42,2%) met medewerkers die minder dan een jaar in dienst waren. “Maar als we op langere termijn kijken, zien we dat die 36% in lijn ligt met de andere jaren en dat 2022 dus een opvallend jaar was. We bekijken nog verder hoe dit precies komt.”

“De gemiddelde leeftijd van de slachtoffers is 40 jaar. Het is dus niet zo dat de nieuwkomers op de werkvloer per definitie ook jongeren zijn. We zien ook dat vanaf het vijfde jaar in dienst het aantal ongevallen sterk afneemt. De gemiddelde anciënniteit bij ernstige ongevallen is 2,7 jaar. Net daarom is een grondige veiligheidsopleiding voor nieuwe medewerkers ontzettend belangrijk, net als een goed onthaalbeleid. Maar voorzie zeker ook voldoende herhaling van de veiligheidsrichtlijnen op gezette tijdstippen, zeker in het begin van de carrière”, licht Lode Boeve van Liantis toe.

Anciënniteit van het slachtoffer

  • < 1 jaar: 36%
  • Tussen 1 en 5 jaar: 36%
  • Tussen 5 en 10 jaar: 14%
  • Tussen 10 en 20 jaar: 9%
  • Tussen 20 en 30 jaar: 4%
  • Tussen 30 en 40 jaar: 1%
  • 40 jaar of meer anciënniteit: 0%

Meest voorkomende verwondingen

De top drie meeste voorkomende kwetsuren blijven vergelijkbaar met de andere jaren, met op de eerste plaats breuken (65%), gevolgd door brandwonden (11%) en vleeswonden (3%). Dat is niet verwonderlijk volgens Lode Boeve: “Breuken en brandwonden kan je overal oplopen, daarvoor hoeft het niet per definitie om een onveilige werkplek te gaan. Een ongelukkige val op kantoor of een hete kop koffie morsen kan genoeg zijn om zulke verwondingen op te lopen.” De meest getroffen lichaamsdelen? Vingers (25%), voeten en enkels (15%) en handen en polsen (14%).

Daarnaast is er in de meerderheid van de gevallen sprake van verlies van controle over een machine (28%) of een val van hoogte (23%) die samen voor meer dan de helft aan de basis liggen van ernstige arbeidsongevallen. 

Gedeelde verantwoordelijkheid

Volgens Lode Boeve zijn er verschillende elementen die ervoor kunnen zorgen dat we arbeidsongevallen in de toekomst zo veel mogelijk verminderen. “In de eerste plaats is het belangrijk dat een werkgever risico’s in kaart brengt en die zo veel als mogelijk probeert te vermijden. Pas daarna kan je collectieve en persoonlijke beschermingsmiddelen voorzien. Bovendien is het ook zeker belangrijk dat niet enkel de werkgever, maar ook de leidinggevenden in je bedrijf of organisatie hun verantwoordelijkheid opnemen en goed nagaan of alle medewerkers veilig werken. 

En last but not least: het is natuurlijk ook aan de werknemers zelf om hun verantwoordelijkheid op te nemen. Want soms zie je dat werkgevers wel degelijk investeren in veiligheid, terwijl sommige medewerkers het dan weer niet zo nauw nemen met de voorschriften. Als het voorziene veiligheidsmateriaal niet correct gebruikt wordt, bijvoorbeeld omdat een medewerker op vrijdagavond nog snel iets wil afwerken, kan dat jammer genoeg desastreuze gevolgen hebben. Daarom hebben werkgevers, leidinggevenden of teamverantwoordelijken en werknemers hierin een gedeelde verantwoordelijkheid”, stelt de expert.